Samenwerken met de tijd

Erland Cooper is een bekroonde Schotse componist, producer en multi-instrumentalist uit Stromness op Orkney, die door The Guardian werd omschreven als 'de liedjesschrijver van de natuur'.

Met muziek, woorden en filmkunst verkent Erland thema's als landschap, geheugen en identiteit. Daarbij werkt hij vaak samen met kunstenaars, schrijvers en dichters. Als soloartiest heeft hij acht veelgeprezen albums uitgebracht, waaronder een trilogie over de omgeving waarin hij opgroeide. Voor zijn muziek laat hij zich inspireren door onderwerpen als natuur en mensen, plaats en tijd. Zijn compositie voor 54 Year Old is zijn eerste samenwerking met Highland Park.

Hoe heb je de muziek voor de film van 54 Year Old benaderd?

Ik wilde niet beginnen vanuit het idee om een soundtrack bij de beelden te maken. Ik wilde een muziekstuk componeren dat in de eerste plaats gaat over de thema's van tijd en landschap, lagen en contouren - dat gaat over een plaats die voor mij zo speciaal is. Een kortere versie van die compositie zou dan kunnen worden gebruikt voor de prachtige film, maar de volledige compositie zou ook op zichzelf kunnen staan.

Het belangrijkste was voor mij dat de muziek zou passen bij het hele verhaal van het project. John Galvin, Michael Rudak en ik hebben ideeën uitgewisseld over Yesnaby: het unieke gesteente, het sediment en de manier waarop deze kustlijn zo krachtig ontroerend is. We hadden het over tijdlijnen, tijdsduur en tijdloosheid. Hoeveel of hoe weinig er is veranderd in een periode... het hangt maar net af van het perspectief waaruit je kijkt. Ik vind het mooi bij het maken van deze whisky geen haast kwam kijken. Hij was klaar toen hij klaar was. En dat is hoe ik zelf ook vaak te werk ga. In zekere zin is dit een samenwerking met de tijd: 54 jaar is weinig voor deze whisky, maar voor ons is het meer dan een half leven.

Hoe belangrijk was het om samen te werken met de andere creatieve mensen die Highland Park 54 Year Old creëerden?

Het was interessant om al die verschillende kunstvormen samen te brengen. Ik wilde een blijvende melodie vinden, die ook eert wat zij eren. Ik realiseer me steeds meer hoe belangrijk het in mijn werk en mijn samenwerkingen is om het perspectief te horen van iemand die ergens vanuit een totaal andere hoek naar kijkt. Maar het is ook belangrijk om de gemene deler te vinden. De essentie van alle creatieve uitingen werd in dit geval het gevoel van tijdloosheid in de land- en zeezichten van Orkney.

Balans vinden in onverwachte contrasten is een centraal thema voor Highland Park. Hoe heb je dat in je muziek verweven?

Mijn academische en familieachtergrond liggen in de wetenschap. Ik zie muziek vaak als geluidsfrequenties – patronen binnen een spectrum dat het oor kan horen. En dat zie ik fysiek als energie en energieën die samenwerken. Welke energie wordt er bijvoorbeeld gesymboliseerd door de pauken in een orkest – bulderende golven van ongeveer 50 -100 hertz! Als je het zo bekijkt, kun je met muziek een weefsel of mozaïek maken waarin je de elementen samenbrengt die goed werken. Dat is de wetenschappelijke kant. De andere cruciale kant gaat over het vinden van de melodie: het deel dat je met je mee kunt nemen, kunt fluiten of kunt delen met vrienden. Het arrangement en de orkestratie komen later. Maar ik wil die melodie eruit kunnen pikken en hem behouden.

Om balans te creëren, probeer ik dingen zover mogelijk te rekken voor ik ze opbreek en terughaal. Er zit een wereld van verschil tussen mijn beginpunt en mijn eindpunt. Maar mensen zien of horen natuurlijk alleen het eindresultaat. Als de klankenergie of de frequentie te hard vecht in een bepaald gedeelte, wordt de muziek moeilijk om naar te luisteren. Dan moet ik mezelf corrigeren. Ik kan er van alles instoppen en weer schrappen, maar op een gegeven moment valt een stuk dan in elkaar. Wanneer het omvalt, realiseer je je dat je te ver bent gegaan en iets essentieels uit de muziek hebt verwijderd. Dus stop je het terug totdat je die balans creëert - iets wat goed voor je voelt. Niets is ooit perfect.

Hoe vertaal je Orkney naar muziek?

Ik denk dat er vaak een misvatting is dat je ergens volledig aanwezig moet zijn om erover te schijven; hetzelfde geldt voor compositie. Het begint voor mij met mijn recorders, mijn camera en notitieboekjes. Maar in mijn ervaring is het eindresultaat beter naarmate ik me verder van de bron bevind wanneer ik schrijf. Dit noem ik de 'kritische afstand'. Dus 90% van mijn veldopnames, notities, ideeën en melodieën halen de studio niet: de 10% die overblijft, is de essentie. Het is wat je met een schok terugbrengt naar die plek wanneer je luistert.

Dit gevoel van plaats gaat niet altijd over Orkney als fysieke plek. Het kan echt zijn of ingebeeld. Het kan het idee van afstand en isolatie zijn. Of een viering van de natuurlijke wereld of gemeenschap. Soms heb ik niet in de hand waar en wanneer een publiek mijn muziek hoort. En juist die momenten zijn vaak magisch. Het is wanneer je je werk de wereld over neemt of het gewoon door iemands raam bij hen naar binnen waait en die mensen je vertellen dat ze nooit naar Orkney zijn geweest, maar dat je muziek ze het gevoel geeft dat ze er wel waren; dat is ongepland en prachtig.

SPEEL DE FILM AF OM ERLANDS MUZIEK VOOR 54 YEAR OLD TE HOREN